Sıcak hava dalgası: Sıcaklık insanı nasıl öldürür?

Avrupa kıtası ölçülen en sıcak Haziran ayını geride bıraktıktan sonra yeniden bir aşırı sıcak hava dalgasıyla karşı karşıya. Peki sıcak hava insan vücudunu nasıl etkiliyor? Sıcaklık insanı nasıl öldürebiliyor?

Fransız meteoroloji kurumu 23-25 Temmuz tarihlerinde hava sıcaklığının 40 derecenin üzerine çıkacağını duyurdu. Kurum, aşırı sıcak hava dalgasının önümüzdeki 20 yılda 4 kat daha sıklıkla yaşanacağını tahmin ediyor.

Beklenen sıcak hava dalgası akıllara Avrupa’yı kasıp kavuran 2003 yazını getiriyor. Fransız Ulusal Sağlık ve Tıp Araştırma Enstitüsü Inserm’e göre söz konusu dönemde ülkede 15 bin kişi aşırı sıcaklardan dolayı hayatını kaybetti.

Sıcak çarpmasının 2 tipi var

Sıcak çarpması ‘normal iklim koşulları’nda Fransa’da çok ender görülen bir vaka olarak kaydediliyor. Uzmanlar sıcak çarpması fenomenini ikiye ayırıyor:

1. Aşırı sıcak hava dalgası nedeniyle yaşanan çarpma, ki bu genelde daha çok yaşlı insanları etkiliyor.

2. Fiziksel aktivite nedeniyle yaşanan sıcak çarpması: Yüksek sıcaklık koşullarında yapılan fiziksel aktivite nedeniyle yaşanıyor ve daha çok gençler arasında görülüyor.

Vücut sıcaklığı, üretilen ve atılan ısının dengesiyle belirleniyor. İnsan vücudu fazla sıcağı deri yoluyla dışarı atıyor.

İç hastalıkları uzmanları Pierre Hausfater ve Brunp Riou, vücut ısısının deri ve kaslarda bulunan ısı reseptörlerden gelen bilgiler ışığında hipotalamusta bulunan ısıya duyarlı nöronlar yardımıyla belirlendiğini ifade ediyor.

37 ila 37,5 derece arasında normal kabul edilen vücut ısısının 41,5 dereceyi geçmesi durumuna hipertermi adı veriliyor. Hipertermi beyne kalıcı zararlar verebilir ve öldürücü olabilir.

Neden vücut ısıyı düzenlemekte yetersiz kalıyor?

Hipertermi durumunda deri altındaki damarlar genişler ve terleme yoluyla ısıyı düşürmek için kan akışı artar. Ancak yüksek enerji gerektiren bu işlem sırasında vücudun farklı bölgeleri etkilenir: Kanın deri altında yoğunlaşması nedeniyle böbreklere ve sindirim sistemine daha az kan gider.

Uzmanlara göre normal koşullarda vücut ısısı dengesini sağlayabilen bu sistemin sıcak çarpmasında yetersiz kalmasının iki nedeni var:

1. Hipotalamus: Merkezi sinir sistemininde vücut ısısını ve kan basıncını ayarlama görevi olan bu önbeyin bölgesi aşırı sıcaktan doğrudan etkilenirse ısı düşürme görevini yerine getirme kabiliyetini kaybeder

2. Dolaşım sistemi: Vücudun ter yoluyla ısı düşürmesi sağlamak için kalp daha çok kan pompalar. Bunun yanısıra deri altı damarlara daha çok kan gitmesi nedeniyle bazı organlara giden kan miktarı da azalır.Bu nedenle kalp ve daha az kan alan organlar zorlanır. ‘Yaşa bağlı fizyolojik değişimler’den kastedilen de genelde bu durumdur.

Hücre içi doku yapısı zarar görüyor

45 dakika ila 8 saat arasında 41,6 derece üzerinde sıcaklığa maruz kalmak hücreleri doğrudan etkiler.

Uzmanlar, dış ortamın 3 günü aşkın süre 32 derecenin üzerinde olmasını ‘tıbbı sıcak hava dalgası’ olarak tanımlıyor. Bu noktada insanın genel sağlık durumu ve katılımsal özellikleri bu sıcak havaya verdiği tepkiyi belirliyor.

Hastalar, 4 yaşının altındaki çocuklar, hamile kadınlar, yaşlılar ve sıcak altında spor veya iş yapmak durumunda olanlar risk grupta kabul ediliyor.