Asi Nehri’nin Su Kalite Özellikleri

Doğu Akdeniz Bölgesinin önemli bir akarsuyu olan ve toplam uzunluğu 380 km’yi bulan Asi Nehri, Lübnan’da doğmakta, Suriye’yi geçtikten sonra Türkiye’ye girerek Samandağ’dan Akdeniz’e boşalmaktadır.

Kaynağı bataklık olan ve beslenme havzasının büyük kesimi Suriye’de kalan nehrin vadisinin, aşağı kesimi Türkiye sınırları içindedir. Asi Nehri’nin ve özellikle denize birleştiği bölgenin, su ürünleri çeşitliliği oldukça fazladır.

Nehrin geçtiği bölgede, başta sevilerek bolca tüketilen Karabalık, Sazan, Kefal , Yılan balığı ve Karides bol olarak avlanan ürünlerdir. Nehir yatağı, sel taşkınlarından büyük ölçüde etkilenmeyecek bir jeomorfolojik yapı göstermektedir. Nehir yatağının bu yapısının, Jordan ve Nil Nehri ile karşılaştırmalı olarak çalışıldığı bildirilmektedir.

Ayrıca, nehrin sel taşkınlarından etkilenmemesinde, jeomorfolojik yapının yanı sıra nehir yatağını çevreleyen bitki örtüsünün öneminin de olduğu bildirilmektedir . Nehir yatağı boyunca ve çevre-sindeki su birikintisi oluşturmuş bataklık alanların etrafında, yılda en az iki ürün alınan, bitkisel üretim alanları bulunmaktadır.

Bu bölgedeki tarımsal alanların sulanmasında, nehrin katkısı çok fazladır. Bölgedeki önemi dikkate alınarak, daha önce kirlilik boyutu hiç araştırılmamış olan Asi Nehri’ne ait bazı su kalite özelliklerinin saptanmasının, gelecekte yapılacak çalışmalar açısından yararlı olacağı düşünülerek bu araştırma yapılmıştır.

Bulgular

Arazide yapılan ölçümler ve alınan su örneklerinin laboratuvardaki analizleri sonucu saptanan bulgular, parametrelere ait en düşük ve en yüksek değerler olarak ve istasyonlara göre Tablo 1’de verilmiştir.

Buna göre, Asi Nehri’nde en düşük ve en yüksek değerler,

• Çözünmüş oksijen için 2.6-9.9 mgl-1;
• Sıcaklık için 6.8-29.8 0C;
• pH için 7.4-8.9;
• Elektriksel iletkenlik için 25-125 μmhos×10/cm;
• KOİ için 12.8-464 mgl-1;
• PO4-3-P için 0.002-2.44 mgl-1;
• Si için 0.53-10.12 mgl-1; NH4+ -N için 0.02-1.98 mgl-1;
• NO2- -N için 0.002-0.42 mgl-1;
• NO3–N için 0.0003-4.91 mgl-1;
• Sertlik için 34-92 mgl-1;
• AKM için 1-381 mgl-1

arasında bulunmuştur.

Sonuçlar, istasyonlara göre değerlendirildiğinde ise, PO4-3-P, NH4+-N, Si ve AKM değerlerinin IV. İstasyonda diğer istasyonlara göre daha yüksek bulunduğu, çözünmüş oksijenin en düşük değerde gözlendiği; KOİ ve NO2–N değerlerinin III. İstasyonda, NO3–N değerlerinin ise II. İstasyonda, en yüksek olduğu saptanmıştır. Ayrıca, saptanan sonuçlar aylara ve istasyonlara göre incelenmiştir. Buna göre genelde tüm değerler, düzensiz artış ve azalışlar göstermiştir. NH4+ –N, tüm istasyonlarda Haziran, Temmuz, Ağustos ve Eylül aylarında düşük değerlerde bulunmuş, ancak Ocak, Şubat ve Mart aylarında artış göstermiş; NO2–N aylara göre çeşitli dalgalanmalar göstermiş ve en yüksek değere Ağustos ayında III. istasyonda ulaşmış; PO4-3-P, genelde normal sınırlar içinde olmakla beraber, en yüksek değere Ekim ayında IV. istasyonda ulaşmış; çözünmüş oksijenin en düşük değeri IV numaralı istasyonda Ekim ayında gözlenmiştir. KOİ ise en yüksek III numaralı istasyonda Mayıs ayında ölçülmüştür.

• Meltem Taşdemir, Ziya Lugal Göksu / Çukurova Üniversitesi, Su Ürünleri Fakültesi, 01330, Balcalı, Adana, Türkiye.