Kuraklık ve Su Kıtlığı İlişkisinin Değerlendirilmesi

Doğal bir olgu olan kuraklık, genel bir ifadeyle uzun süreli yağış azlığı olarak tanımlanmakla birlikte kurumsal olarak farklı tanımları bulunmaktadır.

Dünya Meteoroloji Örgütü (WMO) kuraklığı, uzun süren ve aralıksız devam eden yağış azalması olarak ifade ederken, Birleşmiş Milletler Dünya Tarım Örgütü (FAO) ise kuraklığı, nem azalmasından dolayı ürünlerin zarar gördüğü yılların yüzdesine göre tanımlanmaktadır. Birleşmiş Milletler Kuraklık ve Çölleşmeyle Mücadele Sözleşmesi (UNCCD) kuraklığı, yağışların kaydedilmiş normal seviyelere göre belirgin biçimde azalması olarak tanımlanmakta, İklim ve Hava Durumu Ansiklopedisi’ nde ise bir bölgede istatistiksel olarak uzun yıllar ortalamasına göre yağışların azaldığı uzamış bir dönem olarak tanımlamaktadır (Şahin ve Kurnaz, 2014: 13).

Kuraklığın oluşum sebepleri farklılık göstermekle birlikte, Şekil 2′ de görüldüğü üzere üç kategoride sınıflandırılmakta ve tüm kuraklık türleri ekonomik, sosyal ve çevresel etkilere yol açmaktadır.

Ana Sebepler:

Yıkıcı etkilere sahip kuraklık, üç kategoride sınıflandırılmaktadır:

Meteorolojik kuraklık; bir bölgenin uzun bir süre normal yağış ortalamasının altında yağış alması olarak ifade edilmekte ancak yağışlardaki azalmanın kuraklık olarak ifade edilebilmesi için en az 30 yıllık bir süreç dikkate alınarak karşılaştırılmalıdır. Yağış miktarındaki azalmaya bağlı olarak sıcaklıkların artması, nem oranlarındaki düşüşler ve azalan suyun kaybedilmesi meteorolojik kuraklığın ana sebeplerini oluşturmaktadır (Bilen, 2008: 101).

Tarımsal kuraklık; toprak nemindeki azalmaya bağlı olarak tarımsal ürün
miktarının azaldığı dönem, olarak tanımlanmaktadır ve toprak içindeki su hemen azalmadığından tarımsal kuraklık kısa sürede belli olmaz.

Hidrolojik kuraklık ise yüzey suları ile yeraltı sularındaki azalmayı ifade
etmektedir ve uzun süren yağış yetersizliği hidrolojik kuraklığın temel nedenidir.

Bu üç kuraklık türünün dışında sosyoekonomik kuraklıktan da bahsetmek mümkündür. Suyun bir ekonomik girdi olarak talep edilen miktarın altında kalması sosyoekonomik kuraklığı oluşturmaktadır.

Betül ŞAHİN