Tarımda Su Kalitesi

Tarımda sulama, bitkinin ihtiyaç duyduğu ve yağışlarla karşılanamayan suyun toprakta bitkinin kök bölgesine gereken miktar ve zamanda verilmesi olarak tanımlanır.

Ülkemizin birçok coğrafi bölgesi kurak ve yarı kurak iklim kuşağında yer almaktadır.

Bitkisel üretim açısından birçok bölgemizde yağışın yetersiz olması nedeniyle yüksek düzeyde verim ve kaliteli ürün elde edebilmek için sulamaya ihtiyaç duyulmaktadır. Ülke nüfusunun 80 milyonu aşması sonucu kaliteli içme-kullanma suyuna olan ihtiyacın karşılanabilmesi, son yıllarda hızla gelişen sanayinin yoğun su ihtiyacı ve tarımsal sulama için gereken miktarın sağlanabilmesi için ülkemiz su kaynaklarının daha etkili ve verimli kullanılması büyük önem taşımaktadır. Tüm bu kullanımlar için doğan kaliteli su ihtiyacı ancak doğru toprak ve su yönetimi ile sağlanabilmektedir.

Su kaynaklarının akılcı ve sürdürülebilir kullanımı mekânsal ve sektörler arası planlama ve karar verme süreçlerinin eşgüdüm ve entegrasyonu ile başarılabilir.

Su kaynaklarının yönetiminde iki temel husus ortaya çıkmaktadır:

• Bunlardan biri su kaynaklarını korumak,
• Diğeri ise sürdürülebilir bir şekilde su kaynaklarının kullanımını yönetmektir.

Türkiye’de toplam su varlığının % 75’i sulamada kullanılmaktadır. Avrupa Birliği’ndeki (AB) toplam su varlığının ise %33’ü tarımsal sulamada kullanılmaktadır. Bu oran Güney Avrupa’da %75’e çıkmaktadır.

Orta ve Batı Avrupa’da ise suyun büyük kısmı (%57) özellikle soğutma amaçlı olarak enerji üretimi ve kentlerde içme-kullanma suyu olarak kullanılmaktadır. Ülkemizde olduğu gibi AB’de de, sulamada kullanılan suyun miktarı, iklim, toprak yapısı, ürün tipi, su kalitesi ve sulama tekniklerine göre değişmekle birlikte sulama teknolojilerinin kullanılmaması sebebiyle birçok çevresel ve ekonomik sorunlar ortaya çıkmaktadır. Birçok kaynakta su potansiyelinin paylaştırılmasındaki kullanım önceliği şu şekilde sıralanmıştır:

• İçme ve kullanma ihtiyacı.
• Hayvanlar ve doğal hayatın devamı için gerekli su ihtiyacı.
• Tarımsal sulama suyu ihtiyacı.
• Enerji ve sanayi suyu ihtiyacı.
• Ticaret, turizm, balıkçılık vb. su ihtiyacı.

Dünyada su kullanımı gelişmişliğin bir göstergesi olmaktadır. Az gelişmiş ülkelerde tarım amaçlı su kullanımı %70’ler düzeyinde iken gelişmiş ülkelerde tarım dışı ağırlıklı su kullanım oranı %65’i bulmaktadır. Su ve sulama tarımsal üretimde ve verimliliği sağlanmasında en önemli girdilerin başında gelmektedir. Ayrıca sulama ve konu ile ilgili sektörlerin gelişmesi ile ilave istihdam yaratılmış olmaktadır. Üreticilerin sulama olanağına kavuşması ile gelir düzeyleri artmakta ve buna bağlı olarak bilgi ve becerilerinin artması ile daha etkin gübre uygulamalarına geçebilmektedirler. Ayrıca, sulama ve gübreleme olanaklarının gelişmesi ile ürün çeşitliliğinde artış da sağlanmaktadır.

Türkiye’de 2023 yılına kadar sulamaya açılması planlanan tarım alanları Şekil 1’de verilmiştir. Sulanabilir 8,5 milyon hektar (ha) alanın sulamaya açılması ile birlikte son yıllarda önemli bir sorun olan köyden kente göçün önüne geçilmesi de planlanmaktadır.

• Saliha DORAK, Barış Bülent AŞIK, Gökhan ÖZSOY