Kızıl Gezegen’deki yaşamı bulma konusunda en büyük şansımız bu olabilir.
Mars’taki bütün o suların şimdiye kadar nerede gizlendiğini nihayet biliyoruz!
Bu son keşif, Mars’ın yörüngesinde dolanan bir uzay aracındaki radar cihazının kullanılmasıyla gerçekleştirildi. İtalyan bilim insanları, kuzey kutbundaki buz tabakasının 1.5 kilometre altında gizlenmiş halde duran ve 20 kilometre genişliği olan devasa bir sıvı haznesi buldular.
Araştırmacılar bunun, Dünya’daki Kuzey ve Güney Kutbu buzullarının altında hapsolmuş buzulaltı göllere çok benzediğini söylüyorlar. Ayrıca, dünyadaki buzulaltı göllerde olduğu gibi burada da beklenmedik şekilde yaşam bulunuyor olabilir.
Buzulaltı bir göl, uzun süredir Kızıl Gezegen’de suyun bulunması muhtemel olan yerlerden biri şeklinde varsayılıyordu fakat buzul bölgelerin altını araştırmak, Dünya’da bile kolay bir iş değil.
Bilim insanları, kendi gezegenimizdeki gizli suların gizemlerini ortaya çıkarmak için bile, son yıllarda radarla donanmış uyduları kullanmışlardı.
İtalya’daki bir miktar enstitüden meydana gelen araştırma takımı, Mars görevinde Mars’ın kutup buzul tabakaları üzerinde çalışma yapmak için benzer bir teknolojiyi kullandı. 2003 yılından beri Mars’ın etrafında dönen Avrupa Uzay Ajansı’nın Express isimli uzay aracında, yüzeyaltı araştırmalar için özel olarak tasarlanan bir araç yer alıyor.
Mars Yüzeyaltı ve İyonosfer İleri Radar Ölçümü (MARSIS) isimli araç, radar kullanarak Mars yüzeyaltı niteliklerini bulmaya çalışıyor. 12 yıldan fazla süredir de yüzeyaltı sıvı suyun işaretlerini arıyordu.
Araştırma takımı, 2012 yılının Mayıs ayı ile 2015 yılının Aralık ayı arasında, güney buzul tabakasının 200 kilometre genişliğindeki bir bölümünde, Planum Australe isimli bir bölgede ciddi bir araştırma yürütmüştü.
Radyo dalgalarını Mars’ın derinliklerinden sektirip, geri dönen sinyali bir alıcıyla toplayarak, bölgenin 29 tane radar profilini almışlardı.
Bilim insanları, iletilen sinyal ile geri dönen sinyal arasındaki değişimleri ölçerek yüzeyaltı nitelikler üzerinde çalışma yapıyorlar. Suyun içinden geri dönen radar, kaya veya tortunun içinden geri dönen radara göre daha kuvvetli veya ‘parlak’ şekilde geri dönüyor.
Araştırma takımı, radar sonuçlarında işte bunu bulmuştu: Planum Australe bölgesinde, anormal şekilde parlak olan bir alan vardı.
Bunun gibi parlak şekilde yansıyan bir yüzeyaltı anormalliği, çok soğuk ve saf bir su buzu veya karbondioksit gibi diğer şeylerle de açıklanabilir. Fakat araştırma takımı çeşitli canlandırmalar yürüttü ve yansıma profilinin, söz konusu sonuçlarla sıvı su kadar iyi eşleşmediğini keşfetti.
Ancak başka bir büyük sorun daha vardı: Su kütlesinin sıcaklığının, yaklaşık -68.15 Celsius derecede olduğu tahmin ediliyordu.
Bu miktar, hipertuzlu Güney Kutbu göllerine göre bile donma sıcaklığının epey altında. Bu göller, içerdikleri tuz sayesinde -13 Celsius derecenin üstünde sıvı halde duruyorlar.
Ancak buna rağmen su, varsayımsal olarak hâlâ sıvı halde kalabilir. Sodyum, magnezyum ve kalsiyum tuzlarının Mars’ta bolca bulunduğunu biliyoruz; bunlar yüzeyde bulunmuştu.
Bu maddeler eğer suya girip çözünürse, üstteki buzul tabakasının basıncıyla da birleştiklerinde, donma sıcaklığını -74 Celsius derecenin altına altına düşürebilirler.
Dünya’daki buzulaltı göllerde yaşam bulunmuştu. Yaşamın, Mars’taki bir buzulaltı gölde de barınabileceği daha önce öne sürülmüştü. Bu keşif, söz konusu ihtimali yeniden ve daha önce hiç olmadığı kadar belirgin hale getiriyor.
Bu çalışmaya katılmayan ve New South Wales Üniversitesi’nde astrobiyolog olan Brendan Burns şöyle söylüyor: “Dünya’da, kutupların altında yer alan sularda mikrobiyal yaşamın mevcut olduğuna dair kanıtlar var; üstelik, buz damarlarında yaşayabilen mikroplar bile var”
“Mars’ta buna benzer senaryoların yaşanıp yaşanmadığı, henüz deneysel olarak belirlenmiş değil, fakat Mars yüzeyinin altında potansiyel sıvı suyun bulunabileceğini gösteren bu bulgu, uzay keşfinin büyüleyici alanlarına kapı aralıyor.”
Bu konuda soğukkanlı olmaya devam etmekte fayda var. Suyun sıvı halde kalması için gereken tuz yoğunluğunun, yaşamın barınmasına imkan vermeyecek kadar yüksek olması son derece muhtemel.
Bu noktada veya yakın gelecekteki bir noktada, bu suyu örnekleyecek hiçbir aracımız da yok.
Ancak orası, Güneş Sistemindeki yaşam arayışında diğer adaylar olan Europa ve Enceladus’tan çok daha erişilebilir bir yer; üstelik suyun kendisi, Mars’ın iklim tarihi konusunda ve uzun süre önce ortadan kaybolan okyanusunun başına neler gelmiş olabileceği konusunda bazı ipuçları sağlayabilir.
Buna ek olarak, takım artık kullandığı yöntemi gösterdiğinden, diğer araştırmacılar da Kızıl Gezegen üzerinde bunun gibi su depolarını nasıl araştıracaklarını biliyorlar.
Ancak Marslı mikropların olasılığı konusunda da heyecandan uçmak için bir dakikamızı ayıralım.
Araştırmaya katılmayan ve Avustralya Ulusal Üniversitesi’nde astrofizikçi olan Brad Tucker şöyle söylüyor: “Mars Express aracının yaptığı bu keşif inanılmaz”
“On yıllar boyunca, ya buzların ya da geçmişte meydana gelen sıvı akıntılarının kanıtlarını buluyorduk. Şimdi Mars’ta sıvı suyun bulunduğunu biliyoruz ve tıpkı Dünya’daki Güney Kutbunda bulunan yüzeyaltı göller gibi, Mars’ta da bu göllerden var.”
“Her ay, bizi o temel soruyu cevaplamaya daha fazla yaklaştıran yeni keşifler yapılıyor. O soru; Dünya’nın ötesinde bir yerde yaşam var mı?”